Kan şekerinin seviyesi, kimyasal olarak işlenmiş tek kullanımlık bir ‘test şeridi’ üzerine bir damla kan uygulanarak ve bu şeridin elektronik bir kan şekeri ölçüm cihazına yerleştirilmesiyle ölçülür. Test şeridi ile kan arasındaki reaksiyon cihaz tarafından algılanır ve mg/dL veya mmol/L birimlerinde gösterilir. Piyasada birçok farklı kan şekeri ölçüm cihazı mevcuttur ve her biri birbirinden biraz farklıdır. Bu nedenle, bu yazıda genel olarak açıklanan prensipler kullanmakta olduğunuz spesifik ölçüm cihazına göre değişebilir.
Kan Şekeri Ölçümünün Önemi Nedir?
Kan şekeri ölçümü, özellikle diyabetin teşhis ve yönetiminde önemli bir araçtır. İşte bu ölçümün faydaları:
- Diyabet tarama aracı olarak kullanılır: Kan şekeri seviyesinin yüksek olup olmadığını göstererek diyabet riskini belirler.
- Hasta değerlendirmesinde kritik bir rol oynar: Özellikle yaşlı ve genç hastaların genel sağlık durumunu değerlendirmek için önemli bir ölçümdür.
- Hayati tehlike oluşturabilecek aşırı kan şekeri seviyeleri tespit edilebilir: Hiperglisemi (yüksek kan şekeri) ve hipoglisemi (düşük kan şekeri) gibi durumlar hızlıca fark edilerek diyet düzenlemesi veya insülin kullanımı gibi müdahaleler yapılabilir.
Kan Şekeri Ne Zaman Ölçülmelidir?
- Diyabetli bir hasta herhangi bir rahatsızlık hissettiğinde kan şekeri ölçülmelidir.
- Ameliyat öncesinde diyabetli hastaların kan şekeri kontrol edilmelidir. Bu sayede ameliyat sürecinde olası sağlık sorunlarının önüne geçilir.
- Diyabet teşhisi yeni konulmuş hastalarda, kan şekeri seviyesi sabitlenene kadar daha sık ölçüm yapılmalıdır.
Kan Şekeri Ölçümü İçin Öneriler
- Hasta güvenliği ve konforu ön planda tutulmalıdır: Kan şekeri ölçümü yaparken, hastanın normal kan şekeri seviyesini bilmek önemlidir. Bu bilgi hastanın kendisinden ya da tıbbi dosyasından öğrenilebilir.
- Evrensel önlemler alınmalıdır: Kanla çalışıldığı için hijyen kurallarına uyulmalıdır.
- Asepsi teknikleri uygulanmalıdır: Cilt delinirken enfeksiyon riskine karşı hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.
- Hastanın sürece katılımı sağlanmalıdır: Hasta kan şekerini kendi test ediyorsa, prosedürü uygulaması teşvik edilmelidir. Aynı zamanda bu fırsat, hastanın tekniğini gözden geçirmek için iyi bir zaman olabilir.
- Kan alınacak yeri doğru seçin: Parmak uçlarından kan alınamıyorsa, hastadan elini bel hizasının altında tutması veya ılık suya koyarak ellerini ovuşturması istenebilir. Ayrıca, parmak üzerine sabit bir yüzey koyarak kan alma işlemi yapılmalıdır.
Kan Şekeri Ölçümü Neden Yapılır?
Kan şekeri ölçümü, zaman içinde kan şekeri konsantrasyonunu izlemek ve diyabetli hastaların bakımında kritik bir rol oynar. Kan şekeri seviyelerindeki bireysel değişiklikler izlenerek, yemek zamanları, fiziksel aktiviteler ve insülin kullanımı planlanabilir. Kan şekeri ne kadar iyi kontrol edilirse, diyabetin vücutta oluşturabileceği komplikasyonlar o kadar az olur. Görme kaybı (diyabetik retinopati) ve uzuv amputasyonu gibi ciddi komplikasyonlar önlenebilir.
Kan Şekeri Ölçümü İçin Gerekli Malzemeler
- Kan şekeri ölçüm cihazı
- Test şeritleri (Son kullanma tarihine ve havaya maruz kalmamış olduğuna dikkat edin)
- Alkol mendili
- Tek kullanımlık güvenli lanset veya delme cihazı
- Eldivenler
- Pamuk ya da gazlı bez
- Tıbbi atık kutusu
- Kalibrasyon için kontrol çözeltisi
Kan Şekeri Ölçüm Adımları
- Hastaya ne yapacağınızı açıklayın ve oturmasını sağlayın.
- Ellerinizi yıkayın ve eldiven giyin.
- Kan örneği alınacak bölgeyi seçin. Genellikle parmak ucu tercih edilir, ancak koldan ya da bacak gibi başka bölgeler de kullanılabilir.
- Alkol mendili ile temizleyin ve alkolün kurumasını bekleyin.
- Test şeridini cihazınıza yerleştirin.
- Tek kullanımlık lanset ile kanı alın ve lanseti güvenli bir şekilde tıbbi atık kutusuna atın.
- Kanı test şeridine uygulayın.
- Alkol mendili veya gazlı bezi kan alınan yere yerleştirerek kanamayı durdurun.
- Sonuçları okuyun ve anormal sonuçları bildirin.
- Hastaya sonucu açıklayın ve gereken adımları konuşun.
- Tüm kullanılmış malzemeleri hastane politikasına uygun şekilde imha edin.
Kan Şekeri Ölçüm Cihazının Kalibrasyonu
- Cihazı ve her yeni test şeridi paketini birlikte kalibre edin.
- Cihazı haftada bir kalibre edin.
- Kontrol çözeltisini bir test şeridine uygulayın ve cihazdaki değer ile şişe üzerindeki değerin uyuşup uyuşmadığını kontrol edin.
Kaynak: 1