Poli terimi çok anlamına gelir bu nedenle çok atomlu bir iyon, birden fazla atom içeren iyondur. Bu nedenle bir atom içeren tek atomlu iyonlardan farklıdır. Monatomik iyonlara Na+ ve Cl- örnek olarak verilebilir.
Polyatomik İyonların Tanımı
Çok atomlu iyonlar kovalent olarak bağlanmış atom gruplarıdır. Pozitif veya negatif bir yüke sahip olan atomlar başka bir iyonla iyonik bağ oluşturabilir. Böyle bir iyon kombinasyonundan oluşan bileşikler çok atomlu iyonik bileşik olarak adlandırılırlar. Ancak çok atomlu iyonlar tek bir birim gibi davranırlar. Mono atomik metalik iyonlar, asit-baz çiftleri, çökelme ve yer değiştirme reaksiyonlardaki bileşikler çok atomlu iyonlara ve bu iyonik bileşiklere örnek olarak verilebilir. Suda kolayca çözünürler, elektriği iletirler ve çözelti içinde iyonlara ayrışırlar. Çözelti halinde değilken tek atomlu iyonlar gibi davranırlar ancak iç yapıları daha karmaşıktır. Bunun nedeni, çok atomlu iyonda iki veya daha fazla atom bulunmasıdır.
Poliatomik İyonların Yapısı
Çok atomlu iyonlar tek atomlu iyonlarla karşılaştırılabilir. Tek atomlu iyonlar elektron alarak veya vererek iyonlaşan atomlardır. İyonun üzerinde net bir yük vardır çünkü toplam elektron sayısı çekirdekteki toplam proton sayısı ile dengelenmez. Bu nedenle nötr atomla karşılaştırıldığında poliatomik atomlar negatif yüklü anyondan daha fazla elektrona sahiplerdir ve pozitif yüklü katyonlardan daha az elektronları vardır.
Poliatomik İyonik Bileşikler
Yaygın bilinen birçok kimyasal çok atomlu iyonik bileşiklerdendir. Örnek olarak H2SO4, H + ve SO4 -2 içerir. Sülfür atomunun dış kabuğunda 6 elektron vardır. Dış kabuklarında 6 elektron bulunan oksijen atomlarıyla kovalent bağ oluşturur. 4 oksijen atomunun aralarında paylaştırılmış sekiz elektrona sahip olması gerekir ve bu durumda iki elektron açık kalır. Sülfürik asitte sülfat, hidrojen atomları ile iyonik bağ oluşturur ve her bir hidrojen iyonu H + olmak üzere bir elektron verir. Sülfat iki elektronu alarak SO4 -2 olur.
ÖNEMLİ NOT: Çok atomlu iyonların çoğu oksijen ve negatif yüklü bir anyon içerir.
Amonyum, pozitif yüklü çok atomlu iyonlardan biridir ve oksijen içermez. Azotun en dış kabuğunda 5 elektron bulunur ve 8 elektrona tamamlamaya çalışır. Elektronlarını 4 hidrojen atomuyla kovalent bağ yaparak paylaşır. Bunun sonucunda hidrojenden 4 veya daha fazla elektron elde edilir. Amonyum OH ile iyonik bağ oluşturduğunda, OH en dıştaki kabuğunu tamamlamak için 2 elektrona ihtiyaç duyar. Amonyumun iki elektrona ihtiyacı var ama OH atomundan sadece bir tane var. NH4‘ten gelen elektron OH’ye aktarılır ve bir OH– iyonu ve bir NH4+ iyonu oluşturur.
Poliatomik İyon Örnekleri
–1 yüklü çok atomlu iyonlar
- Asetat: C2H3O2–
- Bikarbonat (Hidrojen karbonat): HCO3–
- Bisülfat (Hidrojen sülfat): HSO4 –
- Hipoklorit: ClO–
- Klorat: CIO3 –
- Klorit: ClO2 –
- Siyanür: CN–
- Hidroksit: OH–
- Nitrat: NO3–
- Nitrit: NO2–
-2 yüklü çok atomlu iyonlar
- Karbonat: CO3 2-
- Kromat: CrO4 2-
- Peroksit: O2 2-
- Sülfat: SO4 2-
- Sülfit: SO3 2-
-3 yüklü çok atomlu iyonlar
- Borat: BO3 3-
- Fosfat: PO4 3-
Yaygın Bilinen Poliatomik İyon Örnekleri
NH4 + : Amonyum,
CO3 2− : Karbonat
NO2 – : Nitrit
HCO3 – : Hidrojen karbonat
NO3 – : Nitrat
ClO – : Hipoklorit
ÖRNEK SORU: Hidroksit iyonunda kaç proton ve elektron vardır?
Çözüm: Bir hidroksit iyonundaki toplam proton sayısını, bir hidrojen atomu ve bir oksijen atomundaki proton sayısını toplayarak hesaplanabilir.
Toplam proton = H’deki protonlar + O’daki protonlar
9 proton = 1 proton + 8 proton
Nötr bir molekülde proton ve elektron sayısı eşittir. Ayrıca, hidroksitin net yükü -1’dir. Bu nedenle proton sayısından 1 fazla elektron bulunur. Yani hidroksit iyonunun dokuz protonu ve on elektronu vardır.
Hazırlayan: Rabiye Baştürk
Kaynak: 1 (Erişim: )
