Mate çayı (mah-teh olarak okunur) yerba mate bitkisinin kuru yapraklarının sıcak su içerisinde ıslatılması ile yapılan bir içecektir. Yerba mate çayının gençleştirici niteliklerini ilk keşfedenler Güney Afrika’nın Guarani yerlileridir. Ancak şu an Uruguay, Paraguay, Arjantin, Brezilya, Şili, Doğu Bolivya, Lübnan, Suriye ve Türkiye’de yaygın olarak kullanılmaktadır. Tadı yeşil çay, tütün ve meşe karışımına benzemektedir. Mate çayının zevkini tamamen sürmek için mutlaka aşağıda belirtildiği gibi düzgünce hazırlamalısınız.
Malzemeler
- Yerba Mate çayı,
- Soğuk Su,
- Sıcak ancak kaynak olmayan su.
Geleneksel
1 Bir su kabağı testisi ve bombilla elde edin. Mate geleneksel olarak içi boş su kabaklarında demlenir ve servis edilir ve adına bombilla denilen düz metal bir çubuk içerisinden içilir. Aynı zamanda metalden, ağaçtan ve seramikten yapılan mate kupaları bulunmaktadır. Sıradan bir çay kupası kullanabilirsiniz ancak kesinlikle bombillaya ihtiyacınız olacaktır.
- İlk kez kullanılacak olan kabak kurutulmuş olmak zorundadır aksi taktirde ilk bir kaç yudumun tadı acımsı olabilir. Kurutma işlemi kabağın içerisindeki yumuşak iç dokuları ortadan kaldırır ve içerisindeki mateye mevsimlerin tadını verir. Metal boğuma kadar kabağın içerisini kaynar su ile doldurun ve çökmesi için 10 dakika kadar bekleyin. Ardından kabağın zarını suyun altında metal bir kaşık kullanarak hafifçe soyun. Son olarak da temizlenmiş olan kabağı tamamen kuruyana kadar güneşin altında 1-2 gün bırakın.
2 Kabağın yarısına kadar kuru, gevşek yerba mate doldurun.
3 Elinizi içi yarısı dolu olan kabağın üstüne yerleştirin ve kabağı ters yüz edin. Bir kaç bilek hareketi ile kabağı sallayarak, kabağın içerisindeki tozlu otların düşmesini sağlayın. Böylelikle daha sonradan bombilla ile içtiğinizde tozlu yaprakları içmediğinizden emin olabilirsiniz.
4 Kabağı neredeyse tamamen üstü size bakacak şekilde çevirin ve arkasından ve önünden bir kaç kez daha sallayın. Bu hareket daha büyük olan yaprakların yüzeye çıkmasını sağlayacaktır ki daha sonrasında filtreye tozlu yapraklar konusunda yardımcı olur. Yavaş ve dikkatli bir şekilde kabağı sağ tarafa doğru eğin ki yerba mate yaprakları bir kenara topaklanmış olsun.
5 Bombillayı kabağın içerisine daldırın. Kişi isteğine veya kültürel tercihe göre bombillayı kabağa daldırmadan önce veya daldırdıktan sonra soğuk su ekleyin. Her iki şekilde de soğuk su matenin bütünlüğünü korumasına yardım edecektir.
- Bombillayı yaprakların yanındaki boş yere doğru yerleştirin, yapraklara dokundurmamaya dikkat edin. Bombillanın sonunu dibe, kabağın duvarının yanına, tozlu yapraklardan mümkün oldukça uzağa koyun. Daha sonrasında bu boş alana yaprakların üst hizasına erişene kadar soğuk su ekleyin ve yapraklar suyu çekene kadar bekleyin. Tozlu yaprakları, yaprak topağının dibinde tutmaya özen gösterin.
- Alternatif olarak, soğuk suyu yaprak topağının üst hizasına erişene kadar boş alana dökün ve emilmesini bekleyin. Yaprak yığınını hafifçe bastırarak sıkıştırın. Bu sıkıştırma işlemi sonrasında matenin şeklini korumasına yardımcı olacaktır. Bombillanın sonunu dibe, kabağın duvarının yanına, tozlu yapraklardan mümkün oldukça uzağa koyun.
6 Soğuk suyu döktüğünüz boş alanın içerisine sıcak su dökün. Kullandığınız suyun kaynar su değil de sıcak su olması önemlidir. Kaynar su mateyi daha acı bir hale getirecektir.
7 Bombilladan için. Mateye yeni gelenler bombillayı titretme ve bitkiyi karıştırma eğilimindedirler. Bu ayartmaya direnin yoksa sonunuz bombillanın tıkanması ve bitkinin samana dönmesi ile sonuçlanacaktır. Size verildiğinde matenin tamamını için, sadece bir yudum alıp geri iade etmeyin. İçtiğiniz sırada sodadan gelen köpürme sesine benzer bir ses duyacaksınız.
- Grup içerisinde, geleneksel olarak ilk yudumu mateyi hazırlayan kişi alır. Eğer servis eden kişi siz iseniz içerisinde su kalmayana kadar mateyi için, sonrasında kabağı tekrar sıcak su ile doldurun ve sıradaki kişiye verin, aynı bombillayı paylaşın.
- Elden ele geçtikçe kabağı tekrar doldurun ta ki tadını kaybedene kadar. Matenin kalitesine bağlı olarak yaklaşık olarak 10 kez tekrar su doldurabilirsiniz. Tadın tamamını çıkarması için bitkinin tepesi kabağın dibine kadar gitmelidir ve kabak tekrar doldurulmalıdır.
- Eğer daha fazla mate istemiyorsanız, servis eden kişiye teşekkür edin. Unutmayın ki teşekkür etme işlemini son kez içtikten sonra yapmalısınız. Bir kez teşekkür ettiğinizde bir daha istemediğiniz anlaşılacaktır.
8 Kabağı temizleyin ve işiniz bittikten sonra kuruması için dışarıda bırakın. Organik malzemelerden yapılan kaplar bozulabilir ve matenin tadını bozabilir.
Kaynak
- https://en.wikipedia.org/wiki/Yerba_mate
- http://www.nytimes.com/1991/04/24/garden/yerba-mate-ancient-antidote-to-south-america-s-heat.html
- http://www.wikihow.com/Make-Yerba-Mate
uğur kuzak