Sabah uyandınız ve bir baktınız ki çadırınızda ayı var. Devasa bir avcının size doğru yaklaşıyor olması, haklı olarak hayatınızda yaşayabileceğiniz en korku dolu anlardan biridir. Ayı saldırısından sağ çıkmak ölüm kalım meselesidir. Sağ çıkabilmeniz, ayının cinsini çabucak tespit etmenize, onun size olan yaklaşımına ve hayatta kalmak için ne gerekirse yapma azminize bağlıdır. Ayı ile karşılacak kadar talihsizseniz ve ayı size saldırmak için hazırlanıyorsa, işte size hayatta kalabilmeniz için bazı tavsiyeler.
Adımlar
1Ayı ile karşılaşır karşılaşmaz ilk olarak hangi cins bir ayı olduğunu tespit edin. Ayının cinsini bilmek, saldırı ile nasıl mücadele edeceğinizi belirler. Ayıların cinsini tespit ederken renkleri ve büyüklükleri tek başına yanıltıcı olabilir. Ayıları yakından tanıyanlar bile, koca bir kara ayı ve boz ayıyı ayırt etmekte güçlük çekebilirler. Bazı ayı cinslerinin ortak özellikleri şunlardır:
- Kara ayılar (Ursus americanus): Kara ayılar 56 kg – 300 kg ağırlığındadır. Renkleri ise siyah ile sarı arasında değişir. Kara ayıların burunları vücutlarından daha açık renktedir. Çoğu kara ayının boğazında ya da göğsünde beyaz yama şeklinde bir iz vardır. Kara ayılar, dört ayak üzerindeyken 60-100 cm, arka ayaklarının üzerinde doğrulduklarında ise 1.2 – 2.1 metre uzunluktadırlar. Bu cins ayıların ayırt özellikleri düz surat, düz sırt çizgisi ve koyu renkli kısa pençelerdir.
- Kahverengi ayılar (boz ayıların üst cinsi) (Ursus arctos ve Ursus arctos horribilis): Kahverengi ayılar Avrasya ve Kuzey Amerika bölgelerinde yaşarlar. En büyük ayı olan Kodiak ayıları (kutup ayısı ile boyut olarak yarışır) ile birlikte ağırlıkları 300 kg – 680 kg arasındadır. Kahverengi ayıların alt cinsleri hakkında hala tartışmalar sürmesine rağmen, aşağıdaki ayırt edici özelliklere güvenebilirsiniz. Boz ayılar iç kesimlerde 250 kg – 450 kg ağırlığındayken, kıyı kesimlerde en fazla 680 kg’dir. Kara ayılarda olduğu gibi renkleri siyah ile sarı arasında değişir. Kahverengi ayıları diğer ayılardan ayıran en önemli özellik, tüylerinin uçları gümüşi renkte olup “boz” bir renk görünümü vermesidir (boz ayı denmesini sebebi budur). Ayaktayken 2.74 – 3.657 m uzunluğundadırlar. Kahverengi, boz ve Kodiak ayılarının ayırt edici özellikleri; sırtta kambur, eğimli sırt çizgisi, çukur surat, büyük ve açık renk kafa ve uzun kıvrımlı pençelerdir.
- Tembel ayılar (“Melursus ursinus”):Tembel ayılar, gece ortaya çıkan ve böcekle beslenen ayılardır ve Hindistan altkıtasında bulunurlar. Tember ayıların, kabarık ve siyah postları, solgun ve kısa tüylü burunları ve karıncaları ve böcekleri avladıkları uzun kıvrımlı pençeleri vardır. Göğüslerinde krem rengi “V” ya da “Y” şekli bulunur. Tembel ayıların burun delikleri kapanarak, karınca ve böcek avlanırken içeriye toz kaçmasını engeller. Dişleri arasındaki aralık; karıncaları, böcekleri ve diğer örümcekleri emebilmesini sağlar. Bu cins ayılar dört ayak üzerindeyken yaklaşık 1 metre, ayaktayken ise 1.5 – 2 metre uzunluğundadır. Ağırlıkları (hafif dişilerde) 55 kg ve (ağır erkeklerde) 140 kg arasında değişmektedir.
- Kutup ayıları (Ursus maritimis): Erkek kutup ayıları 350-680 kg iken, dişi kutup ayıları bunun yarısı ağırlıktadır. Kuzey kutbunda yaşarlar ve kar, soğuk ve buz gibi sulardaki yaşama uyum sağlarlar. En büyük karasal etobur olan kutup ayıları dört ayak üzerinde 130-160 cm’dir. Renkleri beyazdır ve daha uzun bir kafatası ve burun ile suratları kahverengi ayılardan daha uzundur.
- Farklı cinslerin yaşadıkları bölgeler için aşağıdaki “İpuçları” bölümünü okuyun.
2Ayının avına giden yolu, savunucu mu yoksa saldırgan bir şekilde mi temizlemeye çalıştığını hızlıca gözlemleyin. Bu şekilde, ayıyı bir tehlike olmadığınıza ikna edip size saldırmaması için ne kadar ileri gidebileceğinizi (örneğin, boyunuzu büyütmek, gürültü yapmak, ölü rolü yapmak vs gibi) anlayabilirsiniz. Diğer taraftan tehlike olarak değil de av olarak görülüyorsanız; ölü rolü ya da gürültü yapsanız bile ayı size saldırmaya devam edecektir. Bu sebeple güvenli bir şekilde kaçmanızı sağlayacak etkili savunmacı yaklaşımlara ihtiyacınız olacaktır. Ayıların tehdit ediliyormuş hissetmesinin genel sebepleri; evini ya da sakladığı yiyeceğini korumak istemesi, şaşkınlık ya da kafa karışıklığı, korku, alanının istila edildiğinin ya da çıkış yolunun kapatıldığını düşünmesidir. Yırtıcılığın nedeni açlık ya insanlara olan alakasızlıktır. Kara ayı saldırılarının çoğu, bu ayıların doğasının yırtıcı olmasından kaynaklanmaktadır Genç kahverengi ya da boz ayıların saldırmasının sebebi ise anneleri tarafından henüz terkedilmiş olmalarıdır. Çünkü tek başlarını yiyecek bulmayı daha yeni öğrenmişlerdir ve insanları yiyecek olarak görme eğilimleri vardır. Ayı saldırısının arkasında ne olursa olsun, ayılar tehlikelidir. Ayının savunmacı mı yoksa saldırgan mı davrandığını gösteren genel belirtiler şunlardır:
- Kara ayı savunmacı saldırı: Kendini savunuan ayı size vurmaya ya da sizi ısırmaya çalışacaktır. Ancak, başınızı ya da boynunuzu hedef almayacaktır (öldürücü ısırık).
- Kara ayı avlayıcı saldırı: Karnı aç olan ayı sizi takip edip “bulacaktır”. Kafanızı ya da başınızın üzerini ısırmayı hedefleyecektir. Size ısırırken “ayı sarılması” yapacak ve size saldırmaya devam edecektir.
- Kahverengi/boz ayı savunması saldırı: Ayı kaçabilir ya da sizin tehlike durumunuzu ölçmek için blöf hareketleri yapabilir. Teşebbüs ettiği saldırı kulaklarının pozisyonuna göre anlaşılabilir. Kulakları ne kadar arkaya doğru yatıksa, saldırı o derecede şiddetli olacak demektir. Saldırının diğer göstergeleri ensesinin arkasındaki tüylerin dikleşmesi ve hırlamasıdır. Ayı rüzgar yönünde hareket ediyorsa, tehlikeyi daha iyi koklamak istiyor demektir. Siz saldırırken, kafanızın tepesini ve ensenizi ısıracak, pençe darbesi ile omur iliğinizi parçalayacaktır.
- Kahverengi/boz ayı avlayıcı saldırı: Savunmacı saldırı ile aynı belirtileri gösterir ancak saldırıdaki ciddiyet daha fazladır. (Örneğin blöf hareketlerinde sonra ayağa kalkar, size pençesiyle vurup ısırmaya çalışır). Dört ayak üzerindeyken saldırganlığını kafasını iki yana sallayarak ve ağzını açıp kapatıp dişlerinin gıcırdatarak gösterir.
- Tembel ayılar: Tembel ayılar genellikle bitkilerden beslenir. Size büyük ihtimalle kendini ve evini savunmak için saldırabilir. Genellikle size vurmaya ya da sizi ısırmaya çalışır. Büyük ihtimalle kafanızı ve boynunuzu hedef alacaktır.
- Kutup ayıları: Kutup ayıları genellikle aç ve tehlikelidir. Yüzyıllardır insanlara saldırmaları ve onları takip etmeleriyle bilinirler. Kafanızı ısıracaklardır. Bütün saldırıları avlayıcıdır ve size saldırmayı bırakmayacaklardır.
- Kampınızda, daha kötüsü çadırınızdaki cinsi ne olursa olsun bütün ayılar: Cinsi ne olursa olsun bu ayı büyük ihtimalle avlayıcıdır ve kendinizi fiziksel olarak korumak için hızlı hareket etmeniz gerekmektedir. Av gibi davranmayın. Sakin olun ve çadırdaki herşey ve herkes ile birlikte savaşın. Bir ayının kamp alanınızı gözetlediğini farkederseniz, ilgili birimlerle hemen iletişime geçin.
3İster savunma ister avlanma amacıyla saldırılıyor olsun, bir ayı saldırmaya karar verdiyse tehlikeldir. Ancak başa çıkma mekanizmasıyla zihninizi temizleyebilir, en önemlisi panik yapmayabilirsiniz. Paniğe kapılırsanız, beyniniz boşalacak ve hayatınızı tehlikeye sokabilecek şekilde tamamen korkuyla av gibi tepki verebilirsiniz. Size yardımcı olabilecek başlıca hareketler şunlardır:
- Kendinizi olduğunuzdan daha büyük göstermeye çalışın. Ellerinizi başınızın üzerinde tutun ve bacaklarınızı daha geniş açın (bunun yaparken dengenizi koruyun). Boyunuzu daha uzun göstermek için ceketinizi başınızın üzerine doğru kaldırın. Ancak ayının aniden saldırması durumunda bu hareketin sizi daha savunmasız bırakıp bırakmadığına karar verin. Bu hareket sırt çantanızı çıkartmanızı gerektiriyorsa, yapmayın.
- Sırt çantasnız varsa, olduğu yerde bırakın. “Ölü rolü” oynamanız gerekirse (bir sonraki adımı okuyun), size daha fazla koruma sağlayacaktır.
- Göz kontağı kurmaktan kaçının. Göz kontağı ayı tarafından tehdit olarak algınlanacağından büyük ve tekrar eden saldırıyı tetikleyebilirsiniz. Aynı şekilde, ayının nasıl davrandığını gözlemlemek için gözlerinini ayının üzerinden çekmeyin.
- Gürültü yapmak durumu daha kötü hale getirebilir de getirmeyebilir de. Kara ayılar da dahil küçük ayılar gürültü ile korkutulabilir. Bazı insanlara göre metalik sesler ayıları korkutur çünkü “doğal değildir” ve ayıların metalik seslerden kaçtığı örnekler belgelenmiştir. İşe yarayacaksa, bütün sesler etkilidir. Büyük kara ayılar ve kutup ayıları da dahil olmak üzere büyük ayılara dikkat edin. Gürültü yapmak onlara daha da meraklandırabilir ve kontrol etmek için gürültünün geldiği yere doğru (örneğin size) yaklaşabilirler.
- Ayı ile gece karşılaşmışsanız, özellikle kampta ya da çadırda birden karşınıza çıkmışsa güçlü bir el fenerini ayının gözlerine tutun. Zayıf ışıkta ya da karanlıkta kamera flaşı bile geçici olarak ayının gözlerini kamaştırabilecektir.
- Ani hareketlerde bulunmayın, asla koşmayın. Avlarının peşinde olan hayvanlar harekete duyarlıdır ve koşma hareketi onlarda yakalayana kadar peşine düşme iç güdüsü uyandırır. Bir ayı saatte 64 km hızla koşabilir, bu yüzden ayıdan koşarak kurtulabileceğinizi sanmayın.
- Aynı şekilde, çadır gibi ince bir şeyin içine saklanmayın. Ayı ortadan kaybolduğunuzu düşünmeyecektir. Kaçıp sakladığınızı bilmek, sizi bulmak istemesine sebep olacaktır.
- Ayıdan kaçmak için verilen genel tavsiye ağaca tırmanmaktır. Sakın bunu yapmayın. Ayılar (özellikle kara ve tembel ayı) çok hızlı bir şekilde ağaca tırmanabilirler. Ancak boz ayı gibi büyük bir ayı ile savaşırken ağaca tırmanmanız hayatta kalma şansınızı arttırabilir. Fakat bazı boz ayılar da ağaca tırmanabilir. Ayı blöf yaparken ağaca tırmanarak ona tehlike olmadığınızı kanılamanıza yardımcı olabilir. Bir ağaca tırmandıysanız, ayının ağacı yıkacak kadar güçlü olmadığından ve arka ayakları üzerine kalktığında (ki buna hızla yapabilir) size ulaşamayacağı bir yüksekliğe tırmandığınızdan emin olun. Kara/tembel ayı tarafından (büyük olmayan) tarafından saldırıya uğruyorsanız, ağaca tırmanmayın çünkü onlar da kolaylıkça tırmanabilecektir. Ancak ağaca tırmanmak zorunda kaldıysanız, 130 kilogramlık ayının dal kırmadan tırmanamayacağı kadar yükseğe çıkın.
- Ayı ile aranızda mesafe bırakmaya çalışın. Kendinizi savunurken mesafe sizin müttefiğiniz olacaktır. Çıplak elle size zarar vermesine izin vermeden ayıya saldırmanız güvenli değildir. En iyisi ayı ile aranız büyük bir ağaç ya da kaya olmasıdır.
4Ayı ile olabildiğince sakin bir şekilde başa çıkın. Ayının bazı hareketleri sizin tepkinizi ölçmek amaçlı test ve blöftür. Zor olsa da, ayı sizi test ederken hiç hareket etmeden durmaya çalışın. Bazı ayılar hareketsizlikten dolayı şaşkınlığa uğrarlar ve sizi tehlike olarak görmekten vazgeçerler. Ancak ayının bu testleri sırasında biber spreyi gibi nesnelerle saldırıya karşı kendinizi hazırlamanız gerekmektedir. Ayının saldıracağından emin olmadan sprey kullanmayın ya da ayıya vurmaya çalışmayın. Bazı ayılar çabaya değip değmeyeceğinizi ölçmek için bir çok blöf hareketi yaparlar. Ayı sıkılıp gidecekken gereksiz bir şekilde ayıyı sinirlendirmek istemeziniz.
- Ayının blfflerinden sonra, elinizi yavaşça başınızın üzerinde sallaynı ve yavaşça geri çekilin.
- Ayı ulur ve arka ayakları üzerinde doğrulursa, bunu saldırmak için değil tepkinizi ölçmek için yapar. Hareketsiz kalın ve sizi ölçmesine müsade edin. Sizi ilgi çekici bulmayabilir.
- Boz ayı direkt olarak blöf yapar. Kara ayı ise zig zag hareketler yaparak gizlice saldırmaya çalışır. Hepsinin ötesinde, sakın koşmayın. Bu ayıların peşine düşme iç güdüsünü tetikleyecektir. Zig zag çizen ayının hareketleri sizde şaşkınlık yaratacağından hareket etmeyeceksinizdir. Sonuç olarak bölgenizde ayı varsa her zaman tetikte olun.
Kaynak
- https://en.wikipedia.org/wiki/Brown_bear
- http://www.wikihow.com/Survive-a-Bear-Attack
- https://en.wikipedia.org/wiki/Polar_bear
English : How to Survive a Bear Attack