B12 Vitamini ve MS Hastalığı

B12 vitamini, kobalamin veya siyanokobalamin diye de bilinir. Suda çözünebilen bir vitamin türü olan B12 vitamini, sinir sisteminin normal bir şekilde işlemesine katkıda bulunur. Sinir sistemindeki bu vazifesinden dolayı, bazen B12 vitamini eksikliğinin multipl skleroz (MS) hastalığıyla bağlantılı olup olmadığı ciddi anlamda sorgulanmıştır. Vitamin B12 ve MS bağlantısı ile ilgili tıp dünyasında çeşitli hipotezlerin ortaya atılmasına neden olmuştur. Fakat bu konu hala tartışmalıdır. 

Ne olursa olsun, B12 seviyesi düşüklüğünün bazı nörolojik belirtilere sebep olduğunu biliyoruz. Hatta bu belirtilerin bazıları MS hastalığının semptomlarına benzetilmekte. Düşük doz bir B12 eksikliği bile halsizlik, depresyon ve hafıza sorunlarıyla bağdaştırılmakta.

B12 Eksikliği ve Sinir Sistemi

B12 vitamini, beyin ve omurilikteki sinir hücrelerini koruyan protein ve yağ içerikli miyelin yapısının muhafazasında görev alır. Miyelin kılıfın önemi ise şudur, bu kılıf sinir hücrelerindeki iletimlerin daha hızlı ve verimli olmasını sağlar, elektrik sinyalleri hücreler arasında daha iyi geçiş sağlar.

Aslında bu yüzden B12 eksikliğinin MS hastalığına benzer semptomlara yol açmasının sebebini anlamak gayet kolaydır. Bu benzer semptomlardan bazıları:

  • Kas güçsüzlüğü
  • Yürümede zorluk
  • Bilişsel İşlevsizlik
  • Lhermitte belirtisi gibi duyusal tepkiler

Bu benzerliğe ragmen, B12 eksikliği ve MS hastalığının farklılaştığı da pek çok belirgin nokta var.

B12 Eksikliği

  • Merkezi ve çevresel sinir sistemlerini etkiler
  • Uyuşukluk ve karıncalanma gibi erken belirtileri kas güçsüzlüğüne ve yürüyüş bozukluklarına gidebilir.
  • Kollardan çok bacakları etkileme eğilimindedir
  • Vücudun iki tarafını da eşit şekilde etkiler
  • Orta yaşta ve ileri yaştaki yetişkinlerde daha yaygındır
  • Basit bir kan testiyle anlaşılabilir.
  • MRI görüntülemede omurilik ve beyin normal bir şekilde görülür.
  • Anemi ve glosit (dilin şişip ağrı verdiği bir rahatsızlık: dil yangısı da deniyor) gibi hastalıklara sebep olabilir.

Multipl Skleroz

  • Sadece merkezi sinir sistemini etkiler.
  • Erken semptomları ortaya çıktıktan sonra tahmini zor veya imkansız bir şekilde çok farklı yollardan ilerleyebilen bir hastalıktır.
  • Vücudun bir yerini diğerinden daha çok etkilemez
  • Sağ veya sol vücut yanında daha fazla olarak hissedilebilir.
  • 20 ve 30 yaşlarındaki yetişkinlerde daha yaygındır.
  • Tanı koymak zordur, çok fazla inceleme ve test gerektirir
  • Çoğunlukla MRI görüntülemede beyinde veya omurilikte anormallikler gözlemlenir.
  • Aynı anda görülen herhangi bir hastalıkla bağdaştırılmamaktadır.

B12 eksikliği ve MS her ne kadar ayrı durumlar olsalar da birlikte de görülebilirler. Açıkçası, son zamanlarda yapılan bir araştırmaya göre MS hastalarında B12 eksikliği görülme sıklığı sağlıklı insanlara göre çok daha fazladır.

B12, MS tedavisinde etkili olur mu?

B12 ve MS arasındaki bağlantı kesin ve net değil, bir neden sonuç ilişkisi kurulabilmiş de değil. Bir çalışma bunun tersini de gösterdi, B12 ve MS’in aralarında bir bağlantı gösterilemedi.

Bazı çalışmalar ise B12 ve B9 (folat) vitaminleri takviyelerinin hastalığın seyrinde görülen semptomları azaltıp rahatlatmada etkili olduğunu söylüyor.

2019’da yayınlanan bir çalışmaya göre, B12 ve B9 takviyelerinin tekrarlayıcı MS hastalarının (relapsing-remitting multipl skleroz: RRMS) yaşam kalitelerini etkileyebileceği yönünde bulgular ortaya konuldu. Bu hastalıkta normal yaşamında olan hastanın hayatı semptomların tekrar etmesiyle sekteye uğrar, araştırmacılar bu sektelerin daha rahat geçebilmesi adına takviyelerin işe yarayabileceğini söylüyorlar.

Araştırmacılar öncelikle her katılımcıdan kan testi örneği alıp değerlerde herhangi bir eksiklik olup olmadığına baktılar ve katılımcıların kan değerlerinde herhangi bir eksikliğe rastlanmadı. Sonrasında katılımcılar iki deney grubuna bölündü, bir grup 5mg folik asit ve 3 adet 1000 mikrogramlık B12 dozunu enjeksiyonla aldı. Diğer grup plasebo grubu olarak belirlendi, tablet ve enjeksiyon aldı. 2 ay sonunda bütün katılımcılardan kan örnekleri toplandı, her katılımcı MS yaşam kalitesini ölçmek üzere oluşturulan bir form doldurdu.

Takviye veya deney grubunun, bir aminoasit türü olan ve B12, B6 ve folik asit tarafından parçalandığı bilinen homosistein düzeylerinin daha düşük çıktığı tespit edildi. Not etmek gerekir ki, homosistein seviyesinin yüksek çıkması bazı vitamin eksikliklerinin habercisi olabiliyor. Daha da önemlisi, takviye grubunun hem fiziksel hem de psikolojik refahının yükseldiği, anketlere verdikleri cevaplarla ortaya kondu. Plasebo grubunda da psikolojik refah düzeylerinin yüksekliği saptandı.

Tabii ki bu çalışma tek başına herhangi bir şeyi ispat etmiyor. B12 ve MS hakkında bağlantıları ortaya çıkarabilmek ve kesin konuşabilmek için daha fazla araştırmaya ihtiyacımız olduğu su götürmez bir gerçek.

B12 Eksikliğinin Sebepleri

B12 vitamini süt ürünlerinde, yumurta, et, tavuk, kabuklu deniz ürünleri ve zenginleştirilmiş gıdalarda bulunmakta. Vegan veya çok sıkı bir vejetaryen diyet yapan bireylerde B12 eksikliği görülme olasılığı daha yüksek, bunun sebebi de basit bir şekilde bu vitamini alabilecekleri gıdaları çok sınırlı tüketmeleri veya hiç tüketmemeleri olarak karşımıza çıkıyor.

B12 eksikliğinin diğer sebepleri de şöyle sıralanabilir:

  • Bazı ilaçların B12 seviyesini etkilediği bilinmekte. Metformin gibi diyabet ilaçları, çeşitli mide yanması ve reflü ilaçları gibi ilaçlar bunlara örnek olarak verilebilir.
  • Çölyak veya Crohn hastalığı gibi bazı besinlerin emiliminin bozulduğu hastalıklar veya rahatsızlıklar da B12 eksikliğiyle ilişkilendirilebilir.
  • Bazı cerrahi müdehaleler, mesela obezite cerrahisi gibi operasyonlar bazı besinlerin emilimlerini etkiler ve bu da vücutta B12 seviyesini dalgalandırabilir.
  • Pernisyöz veya kötücül anemi denen ve midede üretilen bir proteinden yoksun olunmasına sebep olan bir rahatsızlıkla yaşayan bireylerde B12 vitaminin emilimi tam olarak gerçekleşmez.

B12 eksikliğinin teşhisi

Eğer yukarıda anlatılan semptomlara sahip olduğunuzu düşünüyorsanız, bir kan testi yapıp B12 eksikliğinizin olup olmadığını anlamanız mümkün. Doktorunuzla konuşmanız halinde bu test kolaylıkla yapılabilmektedir.

Eğer B12 değerleriniz normal aralığın düşük kısmında yer alıyorsa doktorunuz sizden iki tane daha fazladan test isteyebilir, homosistein ve metilmalonik asit seviyelerinizin de gözden geçirilmesi yararlı olacaktır. Bu metabolik göstergeler B12 eksikliğinde normalden yüksek çıkacaktır. Daha nadir kullanılan diğer bir yol ise MRI görüntüleme yapılması olacaktır. Bu görüntülemede omurilik işlevleri fiziksel olarak görüntülenecektir.

B12 Eksikliğinin Tedavisi

B12 vitaminin sıkça kullanılan gıdalardan alınabilmesi, beslenme tercih ve düzenimizi gözden geçirmeye işaret edebilir. Daha dengeli bir beslenmeyle kan değerlerimizi daha normal aralıklarda tutabiliriz. B12 yönünden daha zengin gıdalarla beslenmek, kısa sürede bu değerin normale dönmesini sağlayabilir.

  • Kabuklu deniz ürünleri
  • Biftek
  • Karaciğer
  • Balık
  • B12 yönünden zenginleştirilmiş gıdalar
  • Tahıllı gevrekler ve yiyecekler

bu beslenme şekli için sıkça önerilmekte.

Günlük B12 ihtiyacı:

  • 14 yaşından büyükler için 2.4 mcg
  • Hamile kadınlar için 2.6 mcg
  • Emziren kadınlar için 2.8 mcg

olarak önerilmektedir.

B12 takviyesi hap veya enjeksiyon yöntemiyle alınabilmektedir. Bazı koşullarda ve bireylerde bu takviye süresi uzayabilmektedir. Bazı kişiler (kronik hastalığı bulunanlar: anemi, çölyak vb.) hayatları boyunca B12 seviyelerini normal düzeylerde tutmak için B12 takviyesi almak zorunda kalabilirler.

B12 ve multipl skleroz hastalığının bağlantısı tam olarak bilinmemekte. Fakat MS hastalarının B12 seviyelerinde birtakım dalgalanmalar ve düzensizlikler olduğu, B12 eksikliği yaşadıkları bazı araştırmalarca gösterilmiş durumda. MS ile bağlantısı olsun olmasın, B12 vitamininin vücudumuza ve sinir sistemimize sağladığı fonksiyonlar hayati önem taşıyor. Hem fiziksel hem psikolojik sonuçları olan B12 eksikliğinin ağırlığını azaltmak için günlük beslenme düzenimizde B12 içeren gıdalarla beslenmek ve altta yatan sebepleri bulmak oldukça önemli gözüküyor. Diyetinize B12’yi dahil etmeyi, arada kan değerlerinizi kontrol ettirmeyi ve doktorunuzla konuşmayı unutmayın. Sağlıklı günler.

Hazırlayan: Deniz Özdemir

Kaynak: 1 (Erişim: 05 Ocak 2020)

Article Categories:
Genel Sağlık

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir