İkinci Derece Yanık Nasıl Tedavi Edilir

İkinci derece yanıklar veya kısmi yüzeysel yanıklar cildinizin ilk 2 katmanının tahrip olduğu yanıklardır. Bir ısı kaynağına, sert kimyasallara, güneşe, iletken kablolara veya prizlere dokunduğunuzda cildinizde ikinci dereceden yanıklar oluşabilir. Peki, ikinci derece yanıklar nasıl tedavi edilir? Neyse ki yapılacak uygun bir ilk yardımla ikinci derece yanıklar evde tedavi edilebilirler, fakat yine de tıbbi bir yardım almak ve doktorunuza danışmak yanığın tespit ve tedavisi açısından her zaman daha güvenli bir yol.

Bir yanık oluştuğunda yapılması gereken ilk şeyleri, yarayla nasıl ilgilenmeniz gerektiğini ve nasıl pansuman yapılması gerektiğiyle alakalı bilgileri aşağıda paylaşıyoruz.

İlk Yapılacak Şeyler

Acil Yardım

Cildinizin herhangi bir yeri yandığında atacağınız ilk adımlar neler olmalı? Yanık oluştuktan sonra ilk ne yapmak gerekir?

1. Yanığın sebebini ve tıbbi açıdan ciddiyetini ölçün. Eğer yanık bir elektrik kaynağından kaynaklanıyorsa elektrik kaynağını kapattığınızdan ve sizinle temas halinde olmadığından kesinlikle emin olun, hem siz hem de yardımınıza gelecek kişiler için. Benzer şekilde, eğer yanığın sebebi kimyasal bir kaynaksa yaraya müdahale etmeden önce koruyucu eldiven giymelisiniz.

• Yandığı düşünülen bölgeyi incelerken ikinci dereceden yanığın izleri arayın. Çok fazla kızarmış bir deri, iltihap veya iltihap sızıntısı, su kabarcıkları, acı, hatta deri kaybı bu belirtilerden olacaktır. Üçüncü dereceden yanıkların belirtileri ise daha ciddi oluyor; deri katmanlarının kaybı, kuru, parçacıklı ve kayışımsı bir deri dokusu, yanan yerde acı hissinin kaybı, yanan bölgenin siyah, beyaz veya kahverengi bir renk alması bu semptomlar arasında sayılabilir.
  • Yukarıdakilere ek olarak yanığın bölgesini ve büyüklüğünü de tespit etmek gerekir. Büyük bir yanık genelde acil bir durumdur ve bu yanıklar çok büyük olasılıkla tıbbi müdahaleye ihtiyaç duymaktadır.   

2. Büyük ve ciddi yanıklar için acili arayın. Eğer yanık 7.6 cm’den büyükse acil servisleri arayarak tıbbi bir yardım almalısınız. Benzer şekilde, yanığı olan kişi bu yanıktan farklı bir şekilde etkilendiyse de hastaneyi aramanız gerekebilir. Tıbbi yardım almak, yanığın ikinci veya üçüncü derece olup olmadığını belirlemenize de yardımcı olacaktır.

• Bir zorunluluk teşkil etmemekle birlikte, en küçük yanıklar için bile olsa, profesyonellerden yardım almak her zaman iyi bir fikirdir.
  • Ağız ve gözlerde kimyasal kaynaklı yanıklar, büyüklüğü ve küçüklüğü fark etmeksizin kesinlikle tıbbi yardım gerektirir! 

3. Eğer kıyafetiniz yanan bölgeye yapışmadıysa çıkartın.  Elbiseniz ısıyı derinizle kumaş arasında muhafaza edip yanığın daha kötü hale gelmesine neden olabilir. Eğer mümkünse, kıyafeti çıkartın. Eğer mümkün değilse yavaşça çekerek çalışarak kıyafeti kesin.

• Eğer kıyafetiniz derinize yapışmışsa kesinlikle kıyafetinizi çekip çıkarmaya çalışmayın. Bunun yerine sadece zor olsa da kıyafeti olduğu gibi bırakıp tıbbi yardımı bekleyin. Unutmayın ki kumaş parçaları yanık ve açık deriye çok hızlı ve kolay bir şekilde yapışabilir ve ancak sağlık çalışanları bu kumaşı sağlıklı bir şekilde çıkarabilir. Bunu tek başına ve deneyimsiz olarak gerçekleştirmek işleri çok daha acılı ve kötü bir yola sokabilir.
  • Eğer yanık kimyasal kaynaklıysa giysi deriye yapışmadığı sürece giysiyi çıkarmalısınız. Bunu yapmadan önce ilgili bölgeyi iyi temizlediğinizden emin olun böylece yakıcı kimyasallar cildinizin farklı noktalarına ulaşamaz.  

4. Takılarınızı çıkartın. Yanıklar bazen şişliklere sebep olur ve bu da yüzük veya bilezik takılarınızın, hatta giysilerinizin kolluk gibi bölümlerinin dar gelip canınızı yakmasına neden olur. Takıların yanan bölgede sıkışmaması için çıkarılabilecek en kısa sürede bu eşyaları çıkarmalısınız.

• Mesela parmağınızı yaktıysanız kesinlikle yüzüğünüzü hem nazik hem de hızlı bir şekilde çıkartmanız gerekiyor.

5. Yanan bölgeyi hemen soğuk akan bir suya tutup soğutun. Bir yanığın yandığı haliyle sıcak kalmasına izin verirseniz canınızı yakması şaşırtıcı değil. Suya tutmak hem cildi soğutur hem de yanığın verebileceği hasarı azaltır. Bu aşama hemen yıkamanız ve cildinizden uzaklaştırmanız gereken kimyasalların yol açtığı yanıklar için de çok önemlidir.

• Bir kabın içindeki soğuk suyu da kullanabilirsiniz. Fakat buz kullanmayın, çünkü buz sonrasında yanık bölgeye daha büyük zarar verebilir.
  • Yanığı 15-30 dakika arası soğuk suya tutun.
  • Eğer yanık kolaylıkla suya tutabileceğiniz bir bölgede değilse, soğuk suya batırılmış küçük bir havlu da kullanabilirsiniz.
  • Büyük bir yanık söz konusuysa vücudun büyük çoğunluğunu soğuk suya batırmak hipotermiye yol açabileceğinden önerilmez. Fakat eğer varsa bir duş başlığı aracılığıyla büyük yanık alanlarına su tutma işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Yanığı olan kişiyi kıyafetleri olsun ya da olmasın acilen küvete alın, sonrasında da duş başlığıyla yanıktan etkilenen bölgelere soğuk su uygulayın.

6. Hastaneye giderken yanığı streç filmle sarın. Gevşek bir şekilde yanığı streç filmle sarın, streç film cilde değil sadece kendisine yapışacağı için hem deriye yapışma olasılığını hem de doktorun tedaviyi gerçekleştirmesini beklerken oluşacak sıvı kaybını en aza indirmiş olursunuz.

7. Acile gitmeseniz bile doktorunuzla konuşun. Eğer sizin için bu acile gitmelik bir durum değilse bile hala doktorunuzla yanık hakkında konuşabilirsiniz. Muhtemelen sizi evde alamayacağınız her türlü önlemi alabilmek için muayeneye davet edeceklerdir. Semptomlarınızdan ve yukarıda 1 numaralı maddede sözü edilen yanık belirtilerini anlatmanız yeterli olacaktır.

Yaraya Müdahale

Yanığa Evde Nasıl Müdahale Edilir? Yanık Evde Nasıl Tedavi Edilir?

1 Yanık soğuduğunda losyon veya aloe vera kullanın. Losyonlar yanan bölgenin rahatlamasına ve iyileşmenin hızlandırılmasına katkıda bulunur. Buna ek olarak losyonlar yarayı nemlendirmeye yarar, bu da iyileşme sürecinin en önemli parçalarından biridir. Su kabarcıklarının patlamasına engel olmak için kabarcıkların bulunduğu yere nemlendirici losyon uygulamaktan kaçının, bunun yerine losyonu kabarcıklı alanın çevresine uygulayın.

• Nemlendirici özelliği olan veya aloe vera içerikli bir losyon tercih edin. Ayrıca saf aloe vera jelleri içeren yanma hissini azaltan ürünler de bulunmakta.  

2 Su toplamış bölgeleri patlatmayın. Su kabarcıklarının içeriğindeki sıvı adeta bir yastık vazifesi görerek hasar görmüş deriyi örterek, bu katman altındaki dokuları korur. En iyisi bu su toplamış bölgeleri kendi haline bırakmaktır çünkü patladıklarında açık bir yara haline dönüşüp dokuları enfeksiyonlara daha yatkın bir hale getirebilirler.  

• Bu bölgeyi temizlerken ve bandajlarken çok nazik olun. Biraz fazla baskı, su kabarcıklarını patlatabilir. Bu çok zor bir bakım olduğundan doktorunuz yanığın ovarak temizlenmesi yerine suya batırarak temizlenmesi konusunda size tavsiye verebilir.
  • Aklınızda tutmanız gereken bir diğer şey ise yanık bandajlama işleminin sadece profesyonellerin vereceği tavsiyeler üzerine yapılması gerekliliği. Çünkü bandajlar ve sargılar yanık deriye yapışıp saha sonrası için daha fazla acı ve zarar verebilir. 

3. Su kabarcığı patlarsa yaraya bandaj yapın. Su kabarcığını korumak için bir bant veya gazlı bez yardımıyla yarayı gevşekçe sarın. Bant bölümünün yanığın üstüne gelmemesine ve yanığa yapışmamasına dikkat edin.

• Bandajın yaraya yapışma ihtimalini en aza indirmek için yapışmayan steril bir gazlı bez tercih edin. Benzer şekilde, yanığınızı bir doktora gösterin ve kontrol ettirin. Doktor, yaranın durumuna bakıp antibiyotikli merheme ihtiyacınız olup olmadığını söyleyecektir. Merhem kullanmak hem bandajın yapışmasını engelleyecek hem de iyileşme sürecini hızlandıracaktır. 
  • Bandajı su kabarcıklarını patlatmamak için gevşek bir şekilde uygulayın.
  • Eğer su kabarcıkları sağlamsa ve özellikle açık yaralar söz konusu değilse bandaj uygulamak zorunda değilsiniz. Fakat su kabarcıklarının gerek başka bir yüzeyle temasla, gerek kirlenmeyle bir şekilde patlayacağından şüpheleniyorsanız bandaj uygulayabilirsiniz.

4 Ağrı için acetaminophen veya ibuprofen kullanın. Basit ağrı kesiciler kullanmanız konforunuzu artıracaktır. Prospektüsü okuyun ve ilaç almadan doktorunuza danışın.

5 Yanık bölgeyi yukarda tutun. Eğer yapabiliyorsanız, yanmış bölgeyi ilk birkaç gün normal seviyeden üstte tutun. Bu kanın veya sıvıların bölgeye gidip şişlik yapmasını zorlaştıracaktır. Eğer mümkünse yanık bölgeyi kalp seviyenizin üstünde tutun.

• Yanmış bölgeyi yüksekte tutmak için bir yastık veya ayak dayama paneli kullanabilirsiniz.

Yanık Bölgeye Nasıl Pansuman Yapılır?

1. Eski sargıları tuz çözeltisine batırdıktan sonra çıkarın. Eski bandajınızı tuz çözeltisine batırıp çıkarmanız hem sargılarınızın gevşeyip daha kolay çıkarılması hem de enfeksiyonlara daha kapalı olma açısından yarar sağlayabilir.

• Tuz çözeltisi sadece daha steril olacağından daha çok önerilmekte, eğer elinizde yoksa sadece suyla da aynı işlemi yapabilirsiniz.
  • Yanığınıza özel bir pansuman tavsiyesi için doktorunuzla iletişime geçebilirsiniz. 

2. Yanığı her gün ılık su ve anti bakteriyel sabunla yıkayın. Yarayı kendi kendinize temizlemeden önce doktorunuzla konuşun. Sonrasında yaraya sabunu uygulayın, sabunu gezdirin ve suyla durulayın. Kalıntı krem veya ölü derileri de temizlemeye özen gösterin.

• Eğer yanık yüzünüzdeyse günde iki kere yıkayabilirsiniz. 

3 Doktorunuz tarafından önerilen antibiyotikli merhem veya krem kullanın. Su kabarcıkları bir kere patladı mı onlara açık yara muamelesi yapmanız gerekiyor. Açık yaraya ne kadar dikkat ediyorsanız, patlamış su kabarcığına da aynı şekilde dikkatli yaklaşmak zorundasınız. Anti bakteriyel kremi önce gazlı beze veya bandaja, sonrasında da sargının kremli bölgesi su toplanmış bölgenin üzerine gelecek şekilde yanığın üzerine yerleştirin.

• Yanığınızın tipine ve yerine en uygun merhem veya ilaç için doktorunuza danışın.

Hazırlayan: Deniz Özdemir

Kaynak: 1 (Erişim: ) 2 (Erişim: )