Kimyasal değişiklikler, kimyasal reaksiyonlar ve yeni ürünlerin oluşması ile gerçekleşir. Kimyasal değişiklikler geri döndürülemez. Günlük hayatımızda gerçekleşen kimyasal değişiklik örnekleri şu şekildedir;
Mutfakta Gerçekleşen Kimyasal Değişimler
Un ve şeker pasta yapmak için karıştırıldığında, bunun kimyasal bir reaksiyon olduğunu düşünmese de kimyasal bir reaksiyon gerçekleşir. Un, şeker, vanilya, kakao karıştırılarak ısı ile birlikte yeni bir madde oluşturmak mutfakta gerçekleşen bir kimyasal değişimdir.
Hamurun Kabarması:
Ekmeğin kabarması mayanın kimyasal değişikliğe neden olması ile gerçekleşir. Maya, ekmek hamurundaki nişastaları şekere parçalar, bu şekerler karbondioksit ve etanole ayrışır. Karbondioksit ekmeği kabartır.
Karamelizasyon:
Karamelizasyonda şeker belirli bir aroma ve tat oluşturmak için parçalanır.
Maillard Reaksiyonu:
Maillard kahverengileşmesi ile ekmeğin ve mangalda pişirilmiş etin üzerindeki kahverengi kabuk elde edilir. Adını kimyager Louis-Camille Maillard’dan alan Maillard esmerleşmesi, amino asitler ve şekerle başlayan bir dizi kimyasal reaksiyonu içerir.
Doğal Kimyasal Değişimler
Renk Değişimi:
Sonbaharın güzel renkleri tesadüfen oluşmuyor, yapraklardaki kimyasal değişiklikler sayesinde gerçekleşiyor. Yapraklar fotosentez için kullanılan klorofil nedeniyle yeşildir. Ağaçlar kış uykusuna yatmadan önce yapraklarındaki klorofil parçalanır. Klorofil parçalandıkça yapraklarda doğal olarak bulunan karoten ve antosiyaninler kırmızı ve sarı renkleri oluşturur.
Ekşimiş Gıdalar:
Kimyasal bir değişimin meydana geldiği gösteren önemli özelliklerden biri kokudur, bu yüzden insanlar yiyeceklerin bozulup bozulmadığını anlamak için yiyecekleri koklarlar. Süt, fermantasyon nedeniyle bozulur. Laktoz pastörizasyonu sağlayan bakteriler tarafından laktik aside dönüştürülür.
Yanma:
Yanma sonucunda kimyasal bir reaksiyona giren maddeden başka bir madde oluşur. Odun yandığında kül olur.
Kabartma Tozu ve Sirkenin Karıştırılması:
Sirke gibi bir asit kabartma tozu gibi bir bazla karıştırılırsa kimyasal bir reaksiyon gerçekleşir. Bu durumda köpürme gerçekleşir. Bu malzemelerle ev yapımı bir yanardağ oluşturulabilir.
Metalin Paslanması:
Açıkta bekleyen metal paslanır. Pas, demir metale maruz kaldığında meydana gelen kimyasal değişimin adıdır.
Yaygın Olarak Bilinen Kimyasal Değişiklikler
- Demirin paslanması
- Ahşabın yanması (yakılması)
- Vücuttaki besinlerin sindirilmesi
- Hidroklorik asit (HCl) ve sodyum hidroksit (NaOH) gibi bir asit ve bir bazın karıştırılması
- Yumurta pişirmek
- Tükürükteki amilaz ile besinlerin sindirilmesi
- Karbonat ve sirkenin karıştırması ile karbondioksit gazı üretimi
- Kek pişirmek
- Bir metalin elektro kaplanması
- Kimyasal pil kullanmak
- Havai fişek patlaması
- Çürüyen besinler
- Ekşi süt
Kimyasal Değişikliğin Olması için Gereken Değişiklikler
- Renk değişimi
- Sıcaklık değişimi
- Baloncuk üretimi
- Çökelti üretimi (sıvılarda)
Hazırlayan: Rabiye Baştürk
