Nevrotik Seğirme ile Nasıl Başa Çıkılır

Nevrotik seğirmeler, ayrıca tik olarak da bilinir, istem dışı, tekrar eden, kontrol etmesi zor ya da imkânsız, düzensiz hareketlerdir. Genelde, kafayı, boynu ve/veya bacakları kapsar. Nevrotik seğirme genelde çocukluk döneminde yaygındır ve sık sık Tourette Sendromu ya da Geçici Tik Rahatsızlığı olarak semptomların şiddeti ve süresine göre tanı koyulur. Tiklerin kesin nedenini belirlemek zordur ama genelde sinirlilikle, kaygıyla ya da ilaçların yan etkileriyle ilişkilidir. Seğirmelerle nasıl başa çıkılacağını öğrenmek önemlidir, özellikle de çocukluk dönemi süresince, böylelikle onları iyileştirme ya da ortadan kaldırma şansı daha fazla olacaktır.

Nevrotik Seğirme ile Başa Çıkmak

1 Sabırlı olun ve en kötüsünü düşünmeyin. Eğer çocuğunuzu ya da bir aile bireyinizi tekrar eden bir şekilde seğirirken görürseniz, bunun kalıcı bir davranış olacağını sanmayın. Bunun yerine, sabırlı olun ve bu kişiye destek olun ve evdeki, işteki ya da okuldaki stresin nasıl bir rol oynayabileceğini anlamaya çalışın. Vakaların büyük bir çoğunluğunda, çocukluk dönemindeki seğirmeler birkaç ay içinde zaten ortadan kaybolur. Diğer bir yandan, yetişkinlik döneminde gelişen bir nevrotik seğirmenin kendiliğinden geçme şansı daha azdır.

• Eğer bir insanın bir yıl kadar süredir nevrotik seğirmesi varsa, o zaman Tourette Sendromu olması daha olasıdır ama yine de ortadan kaybolması ya da daha hafif ve kontrollü olması hala mümkündür.
• Duygusal, psikolojik ya da fiziksel stres kaynakları birçok nevrotik rahatsızlıkla ilişkilidir. Bu yüzden, çocuğunuzun rutinini inceleyerek onların temel stres kaynaklarını anlayın ve mümkünse onları azaltın.

2 Teşhis yüzünden canınızı sıkmayın. Nevrotik seğirmeleri teşhis etmek için kullanılan hiçbir laboratuvar ya da beyin görüntüleme testi yoktur, bu yüzden birçok vakanın nedeni bir miktar gizemli olabilir. Canınızı sıkmamaya ya da nevrotik seğirmelerle fazla ilgilenmemeye çalışın, özellikle çocuklarda, çünkü nevrotik seğirmeler genelde birkaç ay sonra ortadan kaybolur. Durumu ve bunun çocuklar arasında ne kadar yaygın olduğunu anlamak için konuyu internette araştırın. (tanınmış kaynaklar kullanarak)

• Nevrotik seğirmeye neden olabilecek ciddi rahatsızlıklar doktorunuz tarafından bir kenara ayrılmalıdır. Bu ciddi rahatsızlıklar, dikkat eksikliği rahatsızlığı (ADHD), nörolojik bir rahatsızlıktan kaynaklanan kontrol edilemeyen hareketler (myolonus), obsesif kompulsif bozukluk (OCD) ve epilepsi gibi rahatsızlıkları kapsar.

3 Nevrotik seğirmeye dikkatinizi fazla vermeyin. Birçok doktor ve psikolog aile bireylerinin ve arkadaşların en azından başta nevrotik seğirme ya da tiklere fazla dikkat edilmemesini öneriyor. Gerekçesi ise çok fazla dikkatin, özellikle de negatifse ve aşağılayıcı yorumlar içeriyorsa, daha fazla strese yol açabileceği ve seğirmeyi artırabileceğidir. Bir insanın problemine gösterilen ilgiyi ayarlamak ama problemi besleyen dikkatin sınırını aşmamak zordur.

• Kişinin seğirmesini komik ya da şakacı olmak için taklit etmeyin- bu onları daha mahcup ya da gergin hale getirecektir.
• Eğer seğirmeler birkaç hafta içinde ortadan kalkmazsa, o kişiye onları neyin rahatsız ettiğini sorun. Tekrarlayan hareketler, burun çekmek ve öksürmek gibi, alerjilerden, kronik enfeksiyonlardan ya da başka hastalıklardan kaynaklanıyor olabilir.
• Tedaviye karar vermek bundan ne kadar utanıyor olabileceğinize değil de seğirmenin o kişinin hayatına ne kadar rahatsızlık verici olduğuna bağlı olmalıdır.

4 Bir çeşit danışmanlık ya da terapiyi düşünün. Eğer seğirme bir yetişkin ya da bir çocuk için iş ya da okulda sosyal problemlere sebep olacak kadar şiddetliyse, o halde bir çeşit danışmanlık ya da terapi aranmalıdır. Terapi genellikle zihinsel-davranışsal müdahaleler ve/veya psikoterapi kullanan bir çocuk psikoloğundan oluşur. Birçok seans sonrasında, çocuk ya da yetişkin hasta, yakın bir aile bireyi ya da bir arkadaş ile beraber olmalıdır.

• Zihinsel davranışsal terapi, seğirmeye ya da tekrar eden davranışlara sahip olmaya yol açan dürtüyü belirleyen ve hastaya bunlarla bilinçli olarak savaşmayı ve ortadan kaldırmayı öğreten bir alışkanlığı tersine çevirme çalışmasını kapsar. Tikler genellikle istemsizler yerine, “İstemsiz” hareketler olarak sınıflandırılır, çünkü tikler isteğe bağlı olarak bir süreliğine bastırılabilir. Yine de, bu genellikle tik gerçekleşene kadar gelişen bir rahatsızlığa sebep olur.
• Psikoterapi, hasta ile daha fazla konuşma ve tetikleyici sorular sormayı içerir. Bu, daha çok beraberinde gelen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ve obsesif kompulsif bozukluk gibi hastalıklara yardımcı olur.
• Depresyon ve anksiyete de ayrıca nevrotik seğirme ortaya çıkan hastalar arasında oldukça yaygındır.
• Birçok seğirme terapi ile tamamen durdurulamaz ama daha az belirgin ya da güçsüz hale getirilebilir.

5 Doktorunuza ilaçlar hakkında danışın.

Nevrotik seğirmeyi kontrol etmeye yardımcı olan ve ilgili davranışsal problemlerin etkilerini azaltan reçeteli ilaçlar mevcuttur, ancak bunlar durumun kısa ya da uzun dönem olarak değerlendirilmesine ve bireyin bir çocuk mu yoksa bir yetişkin mi olduğuna bağlı olarak verilir. İlaçlar kısa süreli ya da geçici tikleri olan çocuklara değil de şiddetli ve uzun dönem Tourette Sendromlu çocuklara verilir. Psikotropik ilaçlar semptomları ve davranışları değiştirir ama bunların genellikle ciddi yan etkileri vardır; bu nedenle doktorunuzla artıları ve eksileri tartışın.

• Beyindeki dopamini bloke ederek seğirmeleri kontrol etmeye yardım eden ilaçlar şunlardır: fluphenazine, haloperidol (Haldol) ve pimozide (Orap). Belki de çelişkili bir şekilde, yan etkilerin arasında istemsiz ve tekrar eden tikler yer alır.
• Botulinum (Botox) enjeksiyonları kas dokusunu felce uğratır ve yüzdeki ve boyundaki hafif ve tek tük seğirmelerin kontrolü için yardımcıdır.
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ilaçlarından bazıları, mesela methylphenidate (Concerta, Ritalin) ve dextroamphetamine (Adderall, Dexedrine) bazen nevrotik seğirmeyi azaltabilir ama bazen de arttırabilir.
• Merkez adrenerjik yavaşlatıcılardan bazıları, örneğin clonidine (Catapres) ve guanfacine (Tenex) çocuklarda dürtü kontrolünü artırabilir ve sinir ve öfkelerini azaltmalarına yardımcı olabilir.
• Epilepsi için kullanılan anti-kriz ilaçları, örneğin topiramete (Topamax) ayrıca Tourette Sendromu olan hastalarda seğirmeler için yardımcı olabilir.
• Maalesef, herhangi bir ilacın nevrotik tik rahatsızlığının semptomlarını azaltacağına dair bir garanti yoktur. İlaçlarla özdeşleştirilen istenmeyen yan etkilerin sıklığını azaltmak için, dozajlama düşük seviyeden başlayarak yan etkiler oluşup daha sonra durana ya da ortadan kalkana kadar yavaşça artmalıdır.

Kaynak

• https://medlineplus.gov/ency/article/000747.htm
• http://www.wikihow.com/Deal-With-Neurotic-Twitching
• https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Tourette-Syndrome-Fact-Sheet

Ecem Hızıroğlu