Reaktanlar kimyasal reaksiyonlardaki başlangıç maddeleridir. Başka bir tanımla reaktanlar, ürün elde etmek için reaksiyon sırasında tüketilen ve kimyasal reaksiyonda bulunan maddelerdir. Reaktanlar kimyasal bağların kırılması ve yeni bağların oluşması nedeniyle kimyasal değişikliğe uğrarlar. Kimyasal bir denklemde ürünler okun ( → )sağ tarafında yer alırken reaktanlar okun sol tarafında yer alır. Hem sola hem de sağa işaret eden bir ok varsa, okun her iki tarafındaki maddeler reaktanlar ve ürünlerdir (reaksiyon aynı anda her iki yönde de ilerler). Denge durumunda, her bir maddenin atomlarının sayısı reaktanlar ve ürünler için aynıdır.
Reaktan Örnekleri
- A + B → C
Bu örnekte A ve B reaktandır ve C üründür. Bununla birlikte, bir reaksiyonda birden fazla reaktan olması gerekmez.
- C → A + B
Bir ayrışma reaksiyonudur. C reaktiftir, A ve B ürünlerdir.
- 2H2 (g) + O2 (g) → 2H2 O (l).
H2 (hidrojen gazı) ve O2 (oksijen gazı) gaz formundadır. Bu denklemde kütle korunur. Denklemde hem reaktan hem de ürün tarafında dört hidrojen atomu ve iki oksijen atomu bulunur. Maddenin durumu (s = katı, l = sıvı, g = gaz, sulu = sulu), her madde için belirtilir.
Geri döndürülemez reaksiyonlar
Bazı kimyasal reaksiyonlar tamamlanır ve tüm reaktanlar ürüne dönüşür. Bu reaksiyonlar geri döndürülemez reaksiyonlardır. Örnek olarak, oksijende metan yakılması geri döndürülemez bir reaksiyondur.
CH4 (g) + 2O2 (g) → CO2 (g) + 2H2O (I)
Denge reaksiyonu
Diğer reaksiyonlar tamamlanmaz, bu durumda reaktanlar ve ürünler arasında kimyasal denge söz konusudur. Bu reaksiyonların geri dönüşümlü olduğu söylenir. Örnek olarak, azot ve hidrojenin reaktan ve amonyağın ürün olduğu bir reaksiyon için reaktanlar ve ürünler tersinir oklarla dengede gösterilir.
N2 (g) + 3H2 (g) ⇌ 2NH3 (g)
Reaktanların ürün haline gelme derecesi reaksiyonun denge sabiti ile gösterilir. Reaksiyon geri dönüşümlü olduğu için amonyak ile başlamak, azot ve hidrojen ile bir denge elde etmek mümkündür. Bu durumda amonyak, reaktan; azot ve hidrojen, ürün olacaktır.
2NH3 (g) ⇌ N 2 (g) + 3H 2 (g)
Hazırlayan: Rabiye Baştürk
Kaynak: 1 (Erişim: 10 Ağustos 2019) 2 (Erişim: 10 Ağustos 2019)
