Ortaya iyi bir yazı çıkarmak için yazar olmanıza gerek yok. Yazı yazma işi bir süreçtir. Yazma işine tek bir adımda ortaya çıkacak sihirli bir ürün gibi değil adım adım ilerlemeniz gereken bir süreç gibi davranmayı öğrendiğinizde iyi bir şekilde yazmaya başlayabilirsiniz. Ana fikirleri kafanızda, yazıyı yazmadan organize edip yazmaya başladığınızda ortaya çok güzel bir yazı çıkarabilirsiniz. Aşağıdaki adımları uygulayarak güzel bir kompozisyon yazabilirsiniz.
Yazmadan Önceki Kısım
1Size verilen ödevi dikkatli bir şekilde okuyun. Öğretmeninizin yazacağınız kompozisyondan ne beklediğini bilmek önemlidir. Her öğretmen, gerek yazı dili gerek konu olsun kompozisyonlarda farklı özellikleri inceler. Kompozisyonunuzu yazarken ödev kağıdınızı her zaman yanınızda tutun. Anlamadığınız en ufak noktayı bile öğretmeninize sorun. Ayrıca aşağıdaki soruları kafanızda yanıtladığınızdan emin olun:
- Kompozisyonun amacı ne?
- Kompozisyonun konusu ne?
- Yazı ne kadar uzunlukta olmalı?
- Kompozisyon için uygun dil hangisi?
- Herhangi bir ön araştırma gerekli mi?
Bu sorulara cevap bulmanız gereklidir.
2Kompozisyona başlamadan önce serbest bir yazı ya da makale yazmaya çalışın. Kompozisyon yazacağınız konuya nasıl yaklaşacağınızı belirlemek için serbest bir yazı yazmayı deneyin. Bunu karalama olarak yapabilir ve sadece ortaya çıkaracağınız fikirlerin sizi nereye götürdüğünüzü görmeniz için kullanabilirsiniz.
- 10 dakika boyunca hiç durmadan yazmayı deneyin. Öğretmeniniz yazınızı objektif bir şekilde ele almanızı istese de bu on dakikalık süreçte aklınıza gelenleri ve konu hakkında fikirlerinizi karalama kağıdına yazın. Unutmayın ki bu kağıdı teslim etmeyeceksiniz.
3Küme ya da balon alıştırması yapın. Eğer serbest yazınızda birçok fikir ürettiyseniz ve hangisinden başlayacağınızı bilemiyorsanız bir diagram yapmanız faydalı olacaktır. Bu alıştırma sizin genelden özele ilerleyebilmenizi kolaylaştıracaktır ve bir kompozisyon yazmakta önemli adımlardan biri de budur. Diagramı çizmek için boş bir kağıt parçası ya da kara tahta kullanabilirsiniz. Ortada bolca boşluk bırakmayı unutmayın.
- Konuyu kağıdın ortasına yazın ve etrafına bir daire çizin. Diyelim ki konunuz “Romeo ve Juliet” ya da “İç Savaş” olsun. Konunuzu yazın ve daire içine alın.
- Ana dairenin etrafına konu ile ilgili düşüncelerinizi ya da ilginizi çeken kısımları yazın. Bunlardan birkaçı “Juliet’in ölümü”, “Mercutio’nun öfkesi” ya da “kan davası” olabilir. Yazabildiğiniz kadar fazla ana fikir yazın.
- Her ana fikrin etrafına o konu hakkındaki daha özel detayları ya da gözlemlerinizi yazın. Yazdığınız noktalar arasında bir bağlantı arayın. Aynı fikirleri ya da gözlemleri tekrar ediyor musunuz?
- Arada bağlantı gördüğünüz konuları birbiriyle eşleştirin. Başarılı bir kompozisyon kronolojik sıralamaya ya da konu akışına göre değil ana fikirlere göre organize edilir. Bu bağlantıları kullanarak ana fikirlerinizi ortaya çıkarmaya başlayın.
4Düşüncelerinizi toparlamak için teslim edecekmişsiniz gibi bir taslak oluşturun. Kompozisyon hakkında ana fikirlerinizi ve argümanlarınızı oluşturduğunuzda onları gerçek bir taslakta toparlamayı değerlendirin. Çünkü bu adımdan sonra teslim edeceğiniz yazıyı yazmaya başlayacaksınız. Yazacağınız kompozisyon için ana fikirler etrafında tam cümleler yazmaya başlayın.
5Bir giriş cümlesi yazın. Giriş cümleniz bütün kompozisyonunuza yön verecek cümledir ve belki de bir kompozisyonun en önemli kısmıdır. Bu cümle genelde kanıtlamaya çalıştığınız tartışmaya açık bir konuya değinir.
- Giriş cümleniz tartışılabilir bir fikir içermelidir. “Romeo ve Juliet hikayesi 1500lerde Shakespeare tarafından yazılmış ilginç bir oyundur.” Bu bir giriş cümlesi değildir çünkü ortada tartışacak bir fikir bulunmamaktadır. “Juliet, Romeo ve Juliet oyunundaki en trajik hikayeye sahip Shakespeare karakteridir.” Bu cümle giriş cümlesi olmaya çok daha uygundur.
- Giriş cümleniz belirli olmalıdır. “Romeo ve Juliet, kötü kararlar vermek hakkında yazılmış bir oyundur.” Bu cümle bir sonraki cümle kadar etkili değildir. “Shakespeare, genç ve deneyimsiz aşıkların hikayesini hem trajik hem de komik bir şekilde ele almıştır.”
- İyi bir giriş cümlesi, yazacağınız kompozisyona yön verir. Giriş cümlenizi, kendinize ve okuyucuya yol göstermek amacıyla yazının devamında yazacağınız fikirlere değinmek için kullanabilirsiniz: “Shakespeare Juliet’in ölümünü, Mercutio’nun öfkesini ve iki büyük aile arasındaki anlamsız sorunları; kalbin ve kafanın arasında bir bağ olmadığını göstermek için kullanmıştır.”
Kaynak
- http://www.enchantedlearning.com/graphicorganizers/cloud/
- http://www.wikihow.com/Write-a-Composition
- https://owl.english.purdue.edu/owl/resource/544/01/
burak yıldız