Çay içmeyi en çok seven milletlerden biri olduğumuzu söyleyebiliriz. Hayatımızda anlamı çok büyüktür. Özellikle yurt dışından gelip ülkemizi gezen kişilere yapmış olduğunuz gözlemleri soracak olursanız kesinlikle ne kadar çok çay tükettiğimizi ve kültürümüzde yerinin çok büyük olduğu gibi bir çok cevap alırsınız.
Çay sevenler arasında semaver çayının keyfi ayrı bir yer tutar. Pikniklerde ve bahçelerde semaver çayı içmek en büyük keyiflerdendir. Özellikle son yıllarda çeşitli kafe ve restoranlarda bu ihtiyacın farkına varmış ve semaver çayı hazırlamaya başlamışlardır. Hal böyle olunca da özellikle çay sevenler için semaver konusunda yardımcı olacak bir kaç şey söyleyeceğiz.
Genellikle 2 farklı sevamaver çeşidi vardır. Bu semaverler arasındaki en temel fark ateşin nereden yakıldığıyla ilgilidir. Bunları;
- 1) Semaverin ateşinin gövdenin alt kısmından yakılanlar (odunlu semaver olarak da geçer )
- 2) Semaverin ateşinin üst kısmından (bacadan ) yakılanlar ( kömürlü semaver olarak da geçer )
Şeklinde sıralayabiliriz. Şimdi bu iki semaver tipini ve nasıl yakılacağını inceleyelim.
1. Semaverin ateşinin gövdesinin alt kısmından yakılanlar (odunlu semaver ) tıpkı eski tip sobalarda olduğu gibidir. Son derece kolay yakılan bir semaver çeşididir.. Ateşi tutuşturmak için gövdenin alt kısmında bir kapak ve odacık bulunur. Semaverin içine otun ve tutuşturmak için gerekli (kağıt, çıra vs.) gibi malzemeler konulur ve odunlar bu malzemelerin üzerinde güzelce dizilir. Alt kısımdan ateşi yakılır. Bu tip semaveri yakmak hem kolay hem de hızlıdır.
- Semaveri yakmadan önce ilk yapmanız gereken kazanı suyla doldurmaktır. Eğer suyla doldurmadan önce semaveri yakarsanız kazanı yakabilir ve semavere zarar verirsiniz.
- Suyla doldurmuş olduğunuz semaverin ağzında bulunan kapaktan içeri kağıt ya da çıra koymanız gerekir. İçeri koyduğunuz bu malzemelerin üzerine ise koyduğunuz tüm odun ya da tahta parçalarını kubbe (çadır) yapacak şekilde güzelce dizin.
- Çırayı semavere koyup üstüne de tahta parçalarını kubbe şeklinde dizdikten sonra ateşi tutuşturabilirsiniz. Tabi bu işlemler esnasında içeri koyduğunuz malzemelerin bacayı kapatmadığından emin olun. Çünkü yanma esnasında dışarı çıkan CO gazı dışarı kapaktan çıkar ve havasız kalan ateş sönmeye başlar. Böyle bir durumda semaverden aşırı derecede duman da çıkıp ortalık dumanla kaplanabilir.
- Ateşi iyice tutuşturduktan sonra kor galine gelen odunlar üzerine bir kaç parça kömür koyabilirsiniz.
2. Semaverin ateşinin üst kısmından (bacadan ) yakılanlar (kömürlü semaver) da ise durum biraz farklıdır. Bu tip semaverleri tutuşturmak biraz daha zordur ancak burada işlem bir kere başarıyla yapıldığı taktirde diğer tipteki semavere göre su daha çabuk kaynar.
- Yine ilk yapmanız gereken semaverin içini suyla doldurmaktır. Suyla doldurmuş olduğunuz semaverin alt kısmında bulunan hava giriş gözünün de iyice açık olması gereklidir.
- Bu tip semaverde yakmak için kullanacağınız tüm malzemeler semaverin bacasından içeri gönderilir. Yani yakma işlemini baca kısmından içeri göndereceğiniz kağıt ya da çıra ile yapacaksınız. Örneğin ilk olarak tutuşturmuş olduğunuz bir gazete ya da çırayı buradan içeri atmanız gerekiyor. Ateşi kaymadan önce bacanın tıkalı olmadığından emin olun .Buradan giren hava rahatlıkla ateşe ulaşmalı ve bacadan dışarı çıkmalıdır. Eğer bacayı tıkayacak şekilde içeri odun doldurursanız semaveriniz yanmayacaktır.
- İçeri göndermiş olduğunuz ateş tutuştuktan sonra odun ya da tahta parçalarını bacayı tıkamayacak şekilde bacadan içeri atabilirsiniz. Eğer elinizde uzun bir şiş ya da tahta parçası varsa bacadan içeri uzatarak bacanın tıkanması engelleyebilir ve ateşin rahatlıkla hava almasını sağlayabilirsiniz.
- Bu işlemden sonra semaverin içinde tutuşan ateşin biraz güçlenmesi ile birlikte birazcık tahta ya da odun atıyorsunuz. Tabi buradan içeri atacağınız tahtalar ince kesilirse tutuşması daha kolay olur. İçeri atılan tahtaların da tutuşmasından iyice tutuşup köz haline gelmesinin ardından yavaşça ve semaverin ağzını kapatmayacak şekilde kömür atmalısınız.
Semaver yakmanın püf noktaları
- Hangi tip semaver olursa olsun içeriye koyduğunuz malzemelerin bacayı tıkamaması gerekir. Baca tıkalı ise içeride ateş yanmayacak ve çok fazla duman oluşacaktır. Bunun için bir çubuk ya da şiş yardımı ile bacayı karıştırıp havanın çıkması için yol açabilirsiniz.
- Semaver ateşinin daha çabuk yanması için çıra ya da yanmayı kolaylaştırıcı ve çabuk tutuşan semaver ekipmanlarından kullanabilirsiniz.
- Semaver ateşinin çabucak kuvvetlenmesi için hava giriş kısmı yani alt kısımda ateşi yelleyerek daha fazla hava girişi sağlar ve ateşin çabucak güçlenmesini sağlayabilirsiniz.
- Uzun baca kullanmanız havanın çekimini kolaylaştıracak ve ateşin daha hızlı yanmasına yardımcı olacaktır. Bu nedenle semaver bacasının uzun olması avantajdır. Ancak çok fazla uzun olmamalı semaverin yanma odasının büyüklüğü ile orantılı olmalıdır.
- Semaverin ateşinin üst kısmından (bacadan ) yakılan semaverler genellikle kafe ve restoranlarda kullanılan tip semaverlerdir. Yandıktan sonra suyun ısınması çok daha hızlı olur. Bu semaveri yakmak için mangalda hazır kor galine getirilmiş köz bacadan içeri atılırsa yanma işlemi çok kısa sürede gerçekleşir.
- Semaver kazanı kesinlikle susuz kalmamalıdır. Suyun çok azalması durumunda eğer içeride ateş yanıyorsa tekrardan su eklenmelidir.
- Semaverde çay çok hızlı demlenir bu nedenle uzun süre demli tutulmamalı ve uzun süre geçmeden tüketilmelidir.
Semaver nasıl temizlenir?
- Semaveri temizlemek için iyice sönmesini beklemeli ya da ateşi kendiniz söndür melisiniz.
- Alttan tutuştur malı semaverde ateş söndükten sonra kazan kısmını ayırmalı ve içindeki suyu boşattıktan sonra diğer kısmın içerisindeki külü dökmelisiniz.
- Bacadan tutuşturulan semaveri temizlemek için ise yukarıdan bir şiş yardımı ile semaverin küllerinin alt kısma dökülmesini sağlayıp hava alan kısımda külleri dökebilirsiniz.
